Tot slot.......

Tot slot ja.

Het is vrijdagmiddag 26 april, 13 uur.

Terwijl op de OK's de laatste paar patiënten van deze missie zo ongeveer klaar liggen - een externe fixateur gaat opnieuw worden aangebracht, een voet zal helaas moeten worden geamputeerd bij iemand die op een van de eilanden in Lake Victoria woont en daar veel te lang met zijn kwaal heeft rondgelopen - neem ik een laatste keer mee naar een klein stuk van de Tanzaniaanse realiteit waarin we ons nu een kleine twee weken hebben bevonden.

De naam van het Slingeland Ziekenhuis is vaak gevallen, logisch, 5 van het team van 7 zijn daar werkzaam. Hier ziet u de twee chirurgen Ton en Erik, de gipsverbandmeesteres Nicole, OK assistente Henrike en Tropenarts in opleiding Niek snel op de foto gezet tussen twee OK's in.

Geef ze een hartelijk applaus als ze straks weer eens ergens door de gangen van het ziekenhuis lopen; geen idee hoe hard er in Doetinchem gewerkt wordt, wel dat er hier veel werk is verzet. Nog een paar uurtjes en dan rustig aan gaan opmaken voor de reis terug, safari naar Nederland.

Bij een van de laatste badkamerbezoeken deze week (ik was er vanochtend wat vaker dan anders vanwege bekende tropische darmproblemen, waarbij de woorden die Erik eerder deze week sprak 'Farting with confidence is a luxuary in Africa', steeds maar door mijn hoofd gingen) viel mijn oog op een stilleven van de flesjes shampoo. Het antiek aandoende bad met aan het hoofdeinde de doucheslang waar alleen koud water uitkwam en de groene schenkkan die naast het bad stond om met lauw water je eigen douchevoorkeur uit te sproeien, omgeven met ieders voorkeursmerk aan zeep. Zelfs dit soort tafereeltjes wordt vertrouwd na 2 weken. Gelukkig heb ik straks thuis weer een douchehoek vol met flesjes, inclusief de open doppen, waar mijn opvoeding niets tegenin heeft weten te brengen, om me hernieuwd aan te hechten; heerlijk al die vrouwen thuis. 

De meest aanleg zit toch aan tropenervaring gekoppeld.....

Kijk, zo doe je dat. Je zet het op je hoofd en loopt er mee weg

Ik heb u verteld dat we eergisterenavond bij een kennis van Erik heerlijk hebben gegeten. Een van de dingen die we daar zagen, was dat er voorafgaand aan en als afsluiting van de maaltijd iemand lekker warm water uit een soort theekan schonk, met een bak er onder en zeeppompje ernaast; lekker handen opfrissen. Henrike was helemaal enthousiast over het plastic keteltje. En wat denkt u? Tuurlijk, op de markt van Sengerema hingen ze te koop; Nicole en Henrike beiden overstag. En dus moet je oefenen om zo'n ding op je hoofd te zetten (eerst nog zonder lopen overigens), dat is al een hele kunst. Komt onze hulp MamaNema even naar buiten, nadat we haar vanuit de keuken hadden horen lachen en gniffelen en we haar witte gebit volledig zichtbaar door het raam heen in de donkerte van de keuken konden zien, om het aan ons te laten zien. Tja, toen leek het heel even heel simpel. Totdat we het weer zelf probeerden; matige prestaties onzerzijds, zeer matig. Opereren, gipsen, steriliseren, palperen, fixeren, autoclaveren, dat kunnen ze allemaal wel. Maar een kannetje op je hoofd zetten is al te moeilijk. Enfin, de kannen zijn gescoord, die krijgen hun functie wel weer voor thee, bloemen, bbq-handenwassen, etc.

Nou, een laatste scroll door de honderden foto's. Als wij weg zijn, wat gaat de jongen met de fiets dan doen? Zal Afrika, zal Tanzania, zal deze jongeman ons missen? Is de aanwezigheid hier incidenteel, een druppel op een plaat die gloeit in de zon, een vergankelijke kleinigheid? Geen idee, werkelijk geen idee. Men redt het hier in veel opzichten gelukkig heel goed zonder ons, misschien vaak zelfs veel beter. Een paar handjesvol mensen heeft in elk geval een significant betere gezondheid na deze twee weken. Dat is al winst. 

En wat doet het met ons? Met mij? Wat heeft Tanzania mij geleerd? Wat heeft ze laten zien, met me gedeeld? Hoe zich open gesteld, gelachen, de hand geschud, te eten gegeven, geinspireerd? Welke investering heeft men hier gedaan in ons als 7 westerlingen? Vragen om maar eens mee te nemen.

'OVER EN SLUITEN'

Vanochtend tijdens één van de operaties werd voor mijn idee de reis al symbolisch een soort van afgesloten. Het sluiten van deze buikwond van een 64 jarige pezige man door Niek, laat een stuk van het verhaal van deze missie zien; 'Oke, we hebben vooraf heel goed gekeken, er is door ons gedaan wat er moest worden gedaan en dan kunnen we de zaak weer netjes dichtmaken. Wellicht over een half jaar een volgende check of controle en dat is het, dat moet het voor dit moment zijn. Over en sluiten.'

Wij, (ik spreek hier afsluitend gemakshalve voor ons zevenen) groeten u. Hartelijk dank voor uw aandacht en medeleven met ons. Laura en Niek blijven nog een klein weekje langer, die gaan nog wat rondreizen hier, en zij hopen zaterdag een week later op Nederlandse bodem te landen. 

Natuurlijk is er nog veel meer te zeggen dan tot nu toe is gedaan. Aangezien de teamleden echter maar een paar woorden tot hun beschikking hebben gekregen voor dit blog, en ik er al duizenden geschreven heb, laat ik het hier bij. 

Wie weet tot een volgende keer.

Over en sluiten.

Kwaheri. Tot ziens.

René 

Donderdag 25 april, in de kliniek

 Jaja, het aftellen is begonnen. De laatste woorden, ook door de Slingelanders, worden gesproken. Er worden reeds mailadressen uitgewisseld voor blijvend contact na komend weekend. De op één na laatste weblog voor deze reis, voor deze missie.

Daarom als eerste gewoon een fraaie plaat. Geen idee of dit kind hier voor zichzelf was of met mama mee. Hoe dan ook, kinderogen met deze blik zijn hier zeer dik gezaaid. Ondanks dat het aantal foto's op een paar duizend staat, dat de vele rondgangen hier op het ziekenhuisterrein legio blikken hebben gevangen, blijft het idee steeds maar hangen en terugkomen 'dit zou je moeten kunnen vangen'. Onzin natuurlijk.

Ton naait iemand een oor aan

Hier rechts ziet u het afgewerkte resultaat van een pittige operatie. Werkelijk heeft Ton deze patiënt een oor aangenaaid. Waarom doe je zoiets zou je zeggen? Wel, in dit geval was het omdat het oor eerst er zo ongeveer afgehaald moest worden vanwege een (kwaadaardig) gezwel dat er half onder/half achter lag. U vraagt zich wellicht af of er ook blanke mensen hier geholpen worden? Dat zou best kunnen, in dit geval ging het om een albino. Operatie is goed geslaagd, het perspectief voor deze witte Afrikaan is niet zo gunstig; er zijn al diverse uitzaaiingen vastgesteld.

Hier moeten ze t mee doen......................

Op de andere foto ziet u het lunchpakket voor de crew. Zo'n beetje dagelijks het zelfde recept. Een paar flessen water die we zelf meenemen. Een thermoskan met heerlijke en mierzoete thee. Een paar mokken die met OK geoormerkt zijn. En een schaal met platte pancakes/pannekoeken (genaamd chapati) en vette rijstbollen (vitumbua genoemd). That's it en that's that. De paar keer dat de schaal niet werd aangeleverd kon het zijn dat een enkele of een paar bananen de hele lunch was.



Nog een paar woorden heb ik voor u, niet namens mezelf, maar namens de teamleden.
Erik gaf als eerste INSPIRING PEOPLE op. Een paar woorden die verschillende kanten opwijzen. Namelijk de richting dat dit land vol is van mensen die kunnen inspireren, die prachtig zijn om mee om te gaan en bekeken te worden, om mee en voor te werken, om bij in de buurt te zijn, om te genieten van hun zijn, hun doen en laten, hun lachen en praten. En daarnaast de richting van het zelf mensen graag willen inspireren. Anderen een plek geven om goed te doen, om vanuit positieve energie de wereld beter te maken en een 'goede adem' (inspiratie) mee te geven. (Eén ding weet ik zeker; dat doet ie verrekte goed).
Tweede woord is SECOND HOME. Deze plek als tweede huis. Het is al bijna 25 jaar dat hij in deze streek komt, het dus ook goed kent, een royaal netwerk heeft opgebouwd. En in de eerdere verhalen is al een en ander weergegeven van de gemoedelijkheid en huiselijkheid van hoe Erik hier inderdaad 'thuis' is.

Nicole is vanmiddag (ze voelt zich gelukkig al weer een stuk beter) met de gipsvrienden alvast op de foto gegaan. Plezier hebben ze gehad, de wens in de toekomst vaker samen te mogen werken is nadrukkelijk tot uiting gebracht. Wie weet. Masters of plaster, reunited.



Niek is op de helft met zijn inbreng: THUIS KOMEN was al gelijk zijn ingeving toen ik hem verzocht een paar kreten aan te leveren. Inmiddels de vierde keer dat hij op deze plek is en wie weet hoeveel bezoeken er nog zullen komen, om hier meer en meer thuis te zijn, door steeds thuis te blijven komen.

Goed beste lezers, we hebben ons laten vertellen dat de lente de intrede gaat doen in Nederland; het lijkt ons een goed moment de koffers morgen alvast voor te gloeien. Het OK-programma is dun gevuld, dus in de loop van de dag zal de laatste hand aan Tanzanianen worden gelegd. Overigens moest er wel personeel geregeld worden voor morgen aangezien het een nationale feestdag is in Tanzania; de geboorte van dit land in 1949 vanuit de samenvoeging van Tanganjika en Zanzibar wordt gevierd; al weer 64 jaar.
In Nederland is er ook een gedenkwaardige dag op komst; die willen we graag gaan meemaken.

Voor nu, kwa heri.

René

Schoolbezoek en Uniformen

Vandaag, donderdag de 25e, zijn we met een paar mensen in de ochtend op bezoek geweest bij een van de schooltjes in Sengerema. Met als doel om het geld dat ter beschikking was gekomen door de acties van Henrike (koekjes bakken etc.) een goede bestemming te geven.
Samen met de penningmeester van een aantal scholen zijn Laura, Ton, Henrike en ik daar naar toe gegaan. Ongelofelijk hoeveel herrie er uit een lokaal kan komen als een blanke, bij voorkeur een die foto's maakt, het hoofd door de deur steekt.
Henrike heeft het geld officieel overhandigd en de penningmeester is direct met 35 leerlingen op stap gegaan naar Sengerema-town om nieuwe uniformen te kopen voor deze kinderen. Overigens was er voldoende geld voor een uniform voor 70 kinderen; in de loop van de dag gaat dezelfde penningmeester de andere helft van het geld overbrengen en ook van die school uit met een groep van 35 leerlingen op stap; dus aan het eind van de dag zijn er in elk geval 70 kinderen met een nieuw uniform.
Verder hebben Laura en Henrike nog allerlei dingen, pennen, stickers, ballonnen, potloden, tandenborstels (via Nicole geregeld), een voetbal en een springtouw lopen uitdelen. Hieronder een foto-impressie:

Vooraan: de eerste groep van 35 kids naar Sengerema-town, daarachter Laura en Henrike, dankbaar en voldaan

Henrike overhandigt het geld voor de 70 uniformen aan de penningmeester van de scholen

Tandenborstels uitdelen

springtouwen: dit meisje spingt er gelijk lekker mee weg

En dit is waarom het wel prima is dat er wat nieuws wordt aangeschaft

En dit ook......

En dit ook........

Met het hoofd van de school, de juf van een van de klassen en de kinderen zelf voor het officiële moment

De bal is gelijk in gebruik genomen na een uittrap van Henrike

Woensdag 24 april

Een nieuwe dag, het einde van de korte rij met dagen voor deze missie komt in zicht....

Ik heb vandaag trouwens geen foto’s van:

De premature babies; een paar tweelingen, waarvan 1 kindje van een kilo, de ander 2,5, de vraag hoeveel van de 10 tot 12 kinderen van deze ward niet meer leven, nu een dag later. Dat lukte me niet.

Ook niet van de vrouw die met indringende stem ons tijdens een wandeling nariep ‘wait for me, I’m dying’. Ik heb haar niet gezien, geen foto van haar. Wel een beeld en de herinnering aan de stem en haar woorden.

Niet van de overleden patiënt op de Internal Ward, een man, onder een deken, met naast hem een andere man die verweesd om zich heen stond te kijken.

Niet van het mortuarium waarvan de lucht als je er langs loopt veel vertelt.

Het gevoel soms rond te zwemmen, beter nog, te tuimelen in een roller coaster tussen gevoelens van een olifant die met een fototoestel door de porseleinkast dendert, jezelf een zeer welkome en graag geziene gast weten, een nieuwsgierig aagje zijn of een charitatieve altruist willen zijn. Dan bid ik ook maar om juiste en zuivere motieven.

Gelukkig ook veel om prachtige plaatjes van te schieten. Met Laura samen een ronde gedaan over de ziekenhuiscompound om een aantal foto’s te schieten voor de website en PR van de Stichting Vrienden van Sengerema. Nog langs een schooltje geweest waar onder andere de kinderen van Erik ooit opzaten en daar zagen we dat in plaats van luxe klimtoestellen ook bamboe van alles te bieden heeft.

\Op geneeskundig vlak hebben Ton, Erik en Niek zich volop uit kunnen leven, ondersteund door Nicole voor het Plasteren en door Henrike op de OK.  En passant wordt Erik weer eens aan zijn jasje getrokken een vlotte review te doen, hier omdat Anne, een Amerikaanse chirurge hem dat vroeg. Waarbij ze direct na de review Erik aan de jas trok nog even naar twee mensen mee te kijken. Heel soms het enige nadeel van veel kwaliteit in huis hebben wellicht?!

Er is niet alleen hard gewerkt vandaag, er is ook snel gewerkt. We waren al mooi op tijd klaar en hebben even een kerk bekeken waar diverse Nederlandse kerken en particulieren mede aan hebben bijgedragen, naast uiteraard de gemeenteleden zelf en de Inland African Church. Wat eigenlijk overal gebeurt waar je ook loopt, is dat kinderen op je afkomen en contact zoeken. Op de foto Nicole en Ton in gesprek met de kinderen, waarvan de jongen met '19' op zijn shirt al vastbesloten is om filmster te worden. Aan zijn Engels ligt het niet, dat was heel goed.

Een foto van een deel van de watervoorziening. Inmiddels heeft het ziekenhuis een goede aansluiting op de waterleiding, zij het dat die niet altijd werkt. In de grote bovengrondse tonnen wordt water opgevangen en het kan daar goed warm worden in de Tanzaniaanse zon.  Op de voorgrond ziet u betonnen platen liggen; deze liggen op de oude reservoirs waar voorheen al het water in werd opgevangen. Dat is volgens mij nog wel een soort backup systeem in deze tijd.

In de buurt van de childrens’ ward is een terreintje met allerlei stenen bankjes en tafeltjes; daar zaten veel mensen gezellig te eten. We mochten een plaatje schieten van deze dame die lekker aan het koken was voor anderen. Pas toen ik haar de ‘picture’ op het schermpje van het toestel liet zien brak een gulle lach door.

Laura heeft inmiddels haar eerste woord ingediend; karibu, karibu sana, karibu sana sana. Welkom, heel erg welkom, verschrikkelijk ontzettend welkom. Waar je ook komt zijn dit nagenoeg altijd de woorden die je te horen krijgt. Een dikke lach, een aandachtige blik, een hand die de jouwe neemt en beslist niet zomaar loslaat en de ondersteuning van dit magische woord Karibu. Het zegt veel over de aard, de vriendelijkheid, de openheid en gastvrijheid van mensen hier. Karibu. Welkom. Gaaf trouwens hoe Niek en Laura, namens en voor de Stichting Vrienden van Sengerema, zich inzetten om zaken te helpen verbeteren en optimaliseren in het ziekenhuis hoor. Voorwaar geen makkelijke opgave, soms zoeken en frustreren. Maar wel stug doorgaan! Al was het maar voor het armzalige bed, waarvan het gat dat er door vocht, urine, bloed, etc. is ingeroest en het gat is opgevuld met een laken of muskietennet. Er is eenvoudigweg zoveel toe te voegen aan dit ziekenhuis.

Verroeste bodem, gat opgevuld met een lap laken of net

Een tweede woord van Laura volgt nog.

Henrike komt aan met de woorden die haar veel zeggen. HALF. Er is heel veel  wat hier maar half kan. En dat bedoelt ze positief, dus het glas is halfvol. Ze hebben hier vaak maar de helft van de middelen en toch maken ze er iets van ; de helft van het beleg voor op brood. De helft van het  OK materiaal. De helft van alles. Knap dat ze dat doen en knap hoe ze dat doen. Zouden wij ook best kunnen trouwens.

Daarnaast het woordje KIND (Engels: vriendelijk). Henrike vindt de mensen hier zo ongelofelijk aardig. Ze lijken allemaal prima te vertrouwen te zijn. Hoe dan ook geven ze haar het gevoel er bij te horen. Vandaag zeggen ze al tegen haar  ‘ik zal je missen’. Dat doen we niet in Nederland: we kijken elkaar in Nederland vaak niet eens meer echt aan. KIND people, very KIND people over here in Sengerema/Tanzania.

De wachtruimte bij de aanmelding van nieuwe patienten

Woensdagavond hebben we (Ton, Erik, Henrike en René) gegeten bij een goede kennis van Erik, prachtig om de taferelen in een Tanzaniaans huishouden van zo nabij te mogen meemaken.Heerlijk eten. Veel gezelligheid. Jammer genoeg was Nicole er niet bij trouwens; die was vandaag niet helemaal in orde, zekerheidshalve een check op malaria gedaan en voor de zekerheid een behandelingetje gestart. 

Morgenochtend naar een school om spullen en geld te brengen.

Tot later.  René 

Dinsdag 23 april:

Laat me u weer even meenemen in een dagje Sengerema Hospital met de crew van Slingeland Ziekenhuis Doetinchem:

Voor de operaties is er gelukkig wat extra geld beschikbaar gekomen. Via de acties van Henrike, o.a. verkoop van heerlijke koekjes op een school, is een mooi bedrag beschikbaar gekomen voor het ziekenhuis en voor de schooltjes hier in Sengerema. Er is via de lokale radio, inderdaad is dat Radio Sengerema, afgelopen weekend nog eens omgeroepen dat er deze week extra operaties gedaan kunnen worden voor kinderen met klompvoeten, X-benen en O-benen en mensen met vergrote schildklieren. Dit is gedaan om zo veel mogelijk mensen te kunnen zien zolang het team vanuit Slingeland/Doetinchem hier aanwezig is; nog drie dagen na nu trouwens. Vandaag is het extra geld in elk geval aangebroken; een vrouw, met een klein babytje van drie weken (zie foto) die zelf een zeer heftig en ernstig borstabces bleek te hebben maar geen geld had.

Kindje van de moeder met een borstabces (inmiddels geopereerd)

Deze week gaat er ongetwijfeld nog meer van dit extra geld nodig zijn; het idee is om de mensen die wat extra geld krijgen ook zelf de helft te laten betalen (als dat redelijkerwijs haalbaar is). Verder konden we vanochtend een jongedame die goed aan het opknappen is van de operatie van gisteren wat extra eten en drinken toestoppen, ze had verder geen geld meer om nog extra's te kopen en ze had op dit moment niemand die haar kon helpen. Tja, wat je daar van moet denken?

GULLE LACH voor een beetje eten en drinken

Het brengt me bij een van de steekwoorden die Nicole heeft aangekaart. (Voor uw beeld, Ton noemde het in zijn eigen blog al, ik heb aan de teamleden gevraagd een paar kernwoorden aan mij te benoemen die een stuk van hun verblijf hier goed beschrijven. Tja, de psycholoog in mij klopt af en toe aan mijn deur en wil toch wat innerlijke krachten en ideeen en opvattingen te zien krijgen. Nee, geen sofa en geen Freud, wel een tip van de sluier van wat voor de harde werkers hier veelzeggend is. Elke dag zal ik er een paar weergeven om u ook een beetje in die dynamiek te voeden en een inkijk te geven van hoe het zijn/werken/leven hier beleefd wordt.)
Goed terug naar Nicole haar eerste steekwoord: SCHRIJNEND. Ze had eerst een paar andere kreten genoemd maar toen ze weer een paar dingen had gezien die hartverscheurend waren, onder andere de moeder met het genoemde borstabces, kwam ze en passant even langs en gaf dit woord als aanvulling. We gaan niet alle woorden met plaatjes onderbouwen, dat zou ook al te indringend zijn voor dit medium.

Dankbaarheid met een gulle lach......

Verder het woord DANKBAARHEID;  dankbaar enerzijds vanuit perspectief van de patiënten  de wetenschap dat zij met de inzet van deze uitzending vaak een grote stap voorwaarts maken in hun gezondheid. Zoals werd gezegd, de dame met het been van 70 graden scheefstand, die kan hopelijk een ander en beter leven opbouwen, en wat had ze anders moeten doen? De prostitutie in? Dat is in dit land zeer wel denkbaar namelijk. Denk verder aan al die kindjes wiens klompvoetjes zijn rechtgezet, die niet hun leven lang op de zijkant van hun voeten hoeven lopen, of met krukken, maar die heel veel weer kunnen. Dankbaarheid betekent voor Nicole ook het dankbaar zijn dat ze dit mag meemaken. Dat ze hier een klein steentje mag bijdragen, concreet dingen kan doen. Tot slot noemt ze GULLE LACH. Het vriendelijke karakter van Tanzania, in de vorm van al die vriendelijke lachende gezichten met een dikke gulle lach. Daar geniet ze van, zeker als het om lieve kindertjes gaat (ze heeft al diverse malen het 'slechte' voornemen geuit dat ze dit of dat kindje mee wilde
nemen).

Voor wie het aandurft; klompvoetje geopereerd door Erik

Vandaag veel geopereerd, vol programma: Femurfractuur, struma, bortsabces, buitenbaarmoederlijke zwangerschap en drie klompvoetjes operatief en nog 5 klompvoetjes die alleen nog een licht ingreep nodig hadden. Wat dit technischerwijs precies vergt aan expertise en interessante weetjes; Lees het blog van Ton vanavond, zou ik zeggen. Verder nog allerlei reviews en overlegjes etc., dus de dag vulde zich snel genoeg. Onderaan ook nog een actiefoto van Ton, Henrike en Niek (had m op deze plek willen plotten, maar internet is een drama; ik ga afronden nu)

Erik en Sister Peg

Einde middag (right now she is here in fact) Sister Peg is gearriveerd samen met een Sister in opleiding. Ze maakt met een groep vrouwen allerlei tasjes en tassen van mooie lappen stof, die liet ze aan ons zien. De eerste ronde verkoop heeft haar geen windeieren gelegd! Wat ze verder hebben gemaakt is een paar honderd kaarten voor de stichting Vrienden van Sengerema. Well, van alles dus en bovendien een kleine gratis brainstorm met haar en de rest over welke produkten het goed zouden kunnen doen. Kerk zijn is creëren, en ook ondernemen!!

Hoewel, toch enige organisatie te bespeuren....

Ton is er, na er een nachtje over geslapen te hebben, over uit welke woorden voor hem iets typeren van het verblijf hier, zoals u weet, voor hem de tweede keer inmiddels (vorige keer anderhalf jaar geleden). KLEINE VERANDERINGEN; iets betekenen op het niveau van allerlei individuen, groot en klein, ondanks dat je in structurele zin soms als verantwoordelijk arts zoveel meer zou willen doen. En dat je het idee hebt dat er niet zo veel voor nodig zou zijn om dat te realiseren. En dat is de brug naar 'GEBREK AAN ORGANISATIE'. Ton zei er gisteren in zijn blog al iets over trouwens; voorbeeld van de dag: vanochtend kon een van de OK's pas later starten omdat de anesthesist van dienst veel te laat was. En wie regelt het precies? En als je wat afspreekt, gebeurt het dan ook? Het blijft jeuken, dit gevoel. Een groots contrast met de hoge organisatiegraad in het Nederlandse wereldje.

Zo, alles weer schoon, op naar woensdag

Henrike heeft alles netjes achtergelaten op de OK's. Die heeft heel wat meters afgelegd in de OK kamers. Hier en daar gezellig ouwehoeren met van die mooie Tanzaniaanse mannen. Ja, die dubbele bril (eigen bril en OK bril) helpen ook om het moois er heel goed van af te kijken.
Morgen weer meer foto's, meer verhalen, en een kleine inkijk in de psychologie van dit prachtige team!

Niek, Ton en Henrike geconcentreerd aan het werk

Kwaheri,

René

Komt een man bij de dokter...........

Komt een man bij de dokter............

...en verder heel veel kinderen, en vrouwen ook trouwens. Bij heel veel dokters. Tenminste, bij deze, bij gene, bij een blanke, bij een donkere, bij een onervaren dokter, bij een ervaren dokter, bij een dokter die het beter snapt, bij een dokter die er wat minder van snapt. Regie? Overzicht? Nou, dat wisselt nog wel eens, en iedere zichzelf respecterende dokter doet er wijs aan toch een soort van overview te scheppen en een mentale planning, met allerlei escapes voor als het anders gaat (dat gebeurt hier soms ook......), voor zichzelf te maken. Voor zover mijn oog kan reiken, en dat is niet bijster ver in medisch opzicht, maar toch, ik heb het idee dat dit team de kunst met elkaar verstaat goed in te schatten, flexibel te zijn als dat moet, af te stemmen waar dat kan. Erik manouvreert als een spin in het web op allerlei snijvlakken, letterlijk en figuurlijk trouwens. Met als resultaat? Een team artsen dat een productieve eerste week kon hebben, ondersteund op de OK door Henrike en op niveau van Plastering door Nicole, waarvan in de controles vanochtend heel veel reden voor tevredenheid was.
Dus nu op naar de tweede week!! Hiernaast ziet u v.l.n.r. Ton, Nicole, Erik en Henrike op maandagochtend zich opmaken voor de tweede ronde, de tweede week. De praktijk leert inmiddels dat het loopje in de ochtend eventjes tijd geeft voor wat frisse lucht; de rest van de dag speelt zich af op de wards tijdens de ronde (niet altijd frisse lucht kan ik u zeggen), op de OK's, en voor het gipsen bij de afdeling Fysiotherapie. Om einde dag weer een loopje andersom te maken richting huis waar we verblijven.

Vanochtend zijn Nicole en Erik na de algemene ronde een rondje gaan maken voor kinderen met klompvoetjes; die gaan hier deze week dan geopereerd worden. Dan wordt een en ander goed recht gezet en dan is aansluitend de gipsbehandeling enorm belangrijk om de voet juist te fixeren. Om die reden is Nicole haar aanwezigheid zo handig; zij kan mee inschatten, ze zet heel wat gipsen zelf, op de OK en bij de fysio-afdeling én ze kan haar kennis overdragen aan de mensen hier. Tenminste, voor een deel, want de cultuur en taalverschillen zijn behoorlijk en wat er hier in de praktijk aan inzicht en vaardigheden usance gaat worden moet de tijd maar laten zien. We hopen er het beste van en met goede lessen, die deze week ook weer gegeven gaan worden, probeert Nicole er alles aan te doen.
Hiernaast het resultaat bij een van de gelukkige patiëntjes van vorige week; die zelfs een vreugdeloopje met Laura en Nicole aan het maken is!! Heel gaaf om te zien hoe dit meisje vol adoratie en met een uitgemeten brede lach haar 'witte vriendinnen in witte jassen' steeds aankeek en voor haar te hopen dat die vreugde van een been dat is rechtgezet haar verdere leven regelmatig haar blij gaat maken. Dit zijn de momenten dat de teamleden ook direct iets terugvoelen van hun inzet en uitgedeelde kwaliteiten.

Tegelijk met de vreugde van dit meisje is er ook de controle van een heftige buikwond van een oudere dame; op het moment dat ze wordt bekeken en betast door Ton, heeft ze enorm veel pijn vanwege de wond. Die is gaan ontsteken en geeft intern veel druk. De pijn is haar van het gezicht af te lezen. En ook van de kracht waarmee ze even een minuutje de hand van Niek tot de hare maakt.......

Tijdens de ronde vanochtend, waarbij het een in- en uitlopen is van allerlei ruimtes - de male ward, de female ward, childrens'ward, private ward (voor de rijkeren), het lab, nurse-room, Intensive Care Unit - heb ik een klein beetje meer zicht gekregen op de wijze waarop er aan dossierbeheer gedaan wordt. 'Men neme een kast.......'
Hoe lang dit wordt bewaard en wie de later nog eens benodigde dossiers gaat terugvinden, moet ik trouwens nog een keer zien te achterhalen; daarvoor begrijp ik het opbergsysteem nog onvoldoende.



Over het weekend Serengeti; dat was reuze genieten; er waren ook zebra's die ons, en elkaar, met belangstelling volgden. De terugweg verliep aanvankelijk zeer voorspoedig. Waar we blij mee waren omdat er dan alvast een voorbereiding kon plaatsvinden op de nieuwe week.


Vanaf Mwanza is er en drietal manieren met de boot over te gaan naar de westelijke zijde van een bepaalde uitloper van het Lake Victoria. Twee daarvan zitten middenin Mwanza, die hadden we al eens genomen, dus nu een zuidelijker gelegen pont. Die komt namelijk uit op een geasfalteerde weg en zou ons sneller thuis brengen weer in Sengerema. Nu was het zo dat van de twee veerboten ter plekke er één stuk was. Verder was het zo dat de kerk net uit was.

Om 9 uur p.m. konden we 'boarden'

En was het zo dat het einde van het weekend betekent dat er veel mensen van deze pont gebruik wilden maken. Welnu, zegt u, dan wacht je toch even? Precies wat we hebben gedaan. Nu duurt de overgang ongeveer een half uur enkele reis, dus na ruim een uur was de boot, die we eerst gemist hadden, weer aan onze zijde en langzaam werd die leeggemaakt voor de volgende lading. Als eerst mocht een aantal grote trucks op de boot rijden, dat maakte ons al een tikje ongerust. Uiteindelijk mocht een rijtje andere auto's richting boot rijden, ook die van ons. Haalt ie het wel? Haalt ie het niet? We waren de tweede auto die er niet meer op paste! En dus? Wel, ga maar na, ruim een uur wachten. Wat we deden (zoveel alternatieven waren er niet overigens). De kans om het voor dit continent zo kenmerkende geduld zelf ook een beetje te ontwikkelen werd ons levensgroot aangereikt. We waren er zo blij mee! Dus in plaats van om 6 uur p.m. voeren we rond 9 uur p.m. richting kust aan de overkant. En dat we daar nog een half uur mochten wachten om aan wal te gaan, daar was een reden voor die we geen van allen begrepen, dat werd met een lach geaccepteerd. Want het regende toch al, de stank in de jeep nam weelderige vormen en kleuren aan, en honger? Dat woord durven wij hier niet in de mond te nemen.Hoe dan ook waren we gisterenavond verheugd toen we om 10.30 uur p.m. aan de maaltijd mochten schuiven die Nelia voor ons had bereid. Heerlijk.

Double fuel: Jesus and Diesel

Verder nog een paar plaatjes van het vervoer dat we veel zien; de grote bus is een soort greyhound; een paar van ons hebben een enerverend ritje achter de rug in zo'n apparaat (na eerst bijna afgezet te zijn, totdat even bij de andere passagiers werd nagegaan wat zij hadden betaald). Verder heel veel kleine busjes (naam vraag ik even na, die krijgt u nog) waarin enorm veel Tanzanianen blijken te passen. Connexxion zou een prachtige winst kunnen realiseren door met dit soort passagiersaantallen te gaan rondrijden?!



Het aantal brommers dat hier rondrijdt is enorm. Erik en ik hebben vorige week een kleine rit over een dirt road gemaakt, wat helemaal niet zo verkeerd was trouwens. De deining van de kuilen in de weg had een kalmerend effect en het uitzicht is overal waar je rijdt bijzonder en afleidend; vrees voor een ongeval is er niet zozeer, en by the way, met al die artsen in de buurt..... Veel 'drivers' dragen trouwens dikke winterjassen, schijnt iets met geesten te maken te hebben, die kunnen dan niet wegwaaien.
Tot slot stikt het hier van de fietsen; zowel in de stad als op het platteland. Langs de weg zijn ver veel 'fietsenmakertjes' te zien. Typisch is het zadel dat helemaal aan de achterzijde op de zadelpen zit bevestigd. Verder zijn er veel taxi-fietsen te zien; dat zit er in plaats van een achterrekje een soort Zundapp-brommerkussen achterop, met een klein 'stuurtje/handvatje' net onder het zadel en twee voetensteunen op de achteras. Fietsen worden voor allerhande transport gebruikt; voor mensen, takken, zakken met graan of bonen, bedden, tassen, balen, bananen, etc, etc.

Goed, tot zover. U bent weer even bij. Het is inmiddels 14.30 uur lokale tijd (bij jullie een uurtje eerder), en de stroom is net weer uitgevallen. Eens gaan zien hoe het in de kliniek gaat.

Kwaheri! Tot morgen.

René

Reach out and Touch

 Donderdag 18 april/vrijdagochtend 19 april

Vandaag (inmiddels gisteren overigens) een dag met een programma zoals eerdere dagen. Een uitgebreide ronde over de wards door de artsen: kijken naar de patiënten van vorige dagen, zien welke gevallen snel hulp nodig hebben, inschattingen maken, overleg met de nurses en 'artsen' van hier, gesprek met de patiënten zelf, kijken, voelen, afwegen. Ja, dat doktersvak is een verhaal apart. Heerlijk om daar toeschouwer van te zijn en te zien met welke zorgvuldigheid er bij iedere patiënt weer keuzes worden gemaakt over wat wijsheid van doen is, of wijsheid van laten. 

Ondertussen is ergens verderop Henrike dan al lang op de OK te vinden, om samen met haar Tanzaniaanse collega's de boel schoon te maken en in gereedheid te brengen voor een nieuwe ronde operaties. Nicole loopt de ronde mee of is haar Plaster-activities aan het voorbereiden, spullen klaarleggen, bedenken wat nodig is. Een van de prachtprestaties van donderdag is hieronder te zien. Het uitgangspunt is een rechteronderbeen dat een enorme knik maakt, een hoek van 70 graden, en na een poosje Erik en consorte er op los te hebben gelaten, staat de zaak gewoon weer recht. Ongelofelijk. 

Na de OK......

Voor de OK.......

Ook verder is er behoorlijk geopereerd, hoewel het aantal aanmeldingen minder storm loopt dan in eerdere trips vanuit het Slingeland Ziekenhuis. Er zijn in elk geval twee facetten die daarin mede bepalend zijn: eerste is dat de mondiale economische crisis ook Tanzania lijkt te raken; er is minder geld beschikbaar, het ziekenhuis krijgt minder geld en krijgt minder snel het geld waar het recht op heeft, vanuit de overheid (een tijdje terug was echt even het geld op en zijn patiënten onverrichterzake huiswaarts gekeerd; (niet helemaal lekker voor je PR als hospitaal natuurlijk). Tweede is dat mensen net vòòr of ìn de oogsttijd staan en daaraan prioriteit geven. Zodra men namelijk de oogst klaar heeft, kan het verkocht worden en heeft men weer middelen om het ziekenhuis te betalen. Want wil je hier in dit ziekenhuis serieus genomen worden en onderzoek/behandeling krijgen, moet je wel eerst betalen. Anders gebeurt er niks. No pay no cure.

De titel zegt iets over Touch, ik licht dat toe: het is een Foudation uit de VS, in Tanzania actief in de Lake Zone (dus rond Lake Victoria). Dit fonds is gevuld vanuit Amerikaanse ontwikkelingssamenwerking en particuliere donoren, en richt zich met name op het medisch onderwijs. In Mwanza is er sinds 8 jaar een universiteit, Bugando, daarop richt de Touch Foundation zich. Sengerama is een soort perifere opleidingskliniek van Bugando en daar zit nu een Amerikaanse buikchirurg voor 1 jaar en zitten er nog meer specialisten klaar om deze kant op te komen. Op de compound van het ziekenhuis worden inmiddels ook een paar extra huizen gebouwd om deze artsen onder te brengen. Vanuit de Stichting Vrienden van Sengerama, waar Niek en Laura zeer actief voor zijn, is er op een aantal onderwerpen al contact en wordt gezocht naar manieren van samenwerking. Hoe en wat dan ook, dit ziekenhuis heeft sponsoren hard nodig, zowel in de vorm van mensen/specialisten als materialen als financien. Maar een makkelijke tijd is het nu beslist niet voor Marie José en deze kliniek.  

Reach Out! Outrech! Een activiteit die iedere week meerdere malen vanuit het Sengerema Hospital plaatsvindt, in steeds andere gebieden; elk gebied komt maandelijks een keer aan de beurt. Leuk uitje voor de moeders zo blijkt. 

De landrover en chauffeur waren oke, de weg een ramp

Met een landrover het land in, een groepje van 2 tot 4 nurses die gewapend met een koelboxje, medicijnen (ijzer en foliumzuur (laatste weet ik niet helemaal zeker, gele pilletjes die iets goeds voor moeders die zwanger zijn doen)) en een  stevig gestel om de horten en stoten van de wagen te kunnen opvangen. Mij viel het genoegen ten deel een keer mee te mogen. Het was prachtig, indrukwekkend en bijzonder. De rit was onvergetelijk in die zin dat ik nu nog voel dat ik gisteren 3 en half uur in een hobbelende landrover heb gezeten...... Ook onvergetelijk om wat er onderweg te zien is. Aan natuur, aan dorpjes, communities, transportmiddelen, rijstbalen, rijstvelden, schooltjes, dieren, etc. Een paar foto's laten er een klein stukje in elk geval van zien. Overigens is er nog iets wat het onvergetelijk maakt, namelijk de tuut in mijn oren van het continue geclaxonneer van de 'driver'. Bij iedere bocht en bij iedere fietser die wat te veel op het midden van de weg zit en bij elke voetganger (en dat zijn er heel veel) die niet aan de kant gaat, drukte Nico, onze 'driver of the day' meermalen op zijn claxon. Het is niet alleen een wonder dat die auto's blijven rijden, ook dat die toeters blijven functioneren. 

queue-ing; koloniale erfenis?

Groeicurves bijhouden

We werden bij aankomst met gejuicht ontvangen door een flinke groep moeders. Die het queuen van de Engelsen goed snappen, want ze wisten precies wie wanneer aan de beurt was. Kindjes gewogen en keurig in het groeiboekje de score genoteerd. De verpleegkundigen gaven verder advies over voeding en zorgden voor vaccinaties tegen TB, polio, Rota etc. De hele scene speelde zich af onder een sinaasappelboom, en die was zo'n beetje voor de onderste helft geplunderd aan het einde van de drie uur durende aanwezigheid van het medisch preventie-team. En die moeders in Afrika, zó handig met de kids op de rug, met het voeden, met elkaar, met van alles. En mooi zijn ze ook (Edwin, niet tussen haakjes). En heel veel, heel veel prachtige kindjes gezien. 

De 3 nurses aan de slag

tja.............................

Met mutsjes ook. Denkt u natuurlijk, net als ik, is dat niet een beetje warm? Wel, een van de heersende opvattingen hier, is dat zolang de fontanel nog niet helemaal gesloten is, dit beter afgedekt kan zijn in verband met de geesteswereld die dan ongewenst toegang tot het kind kan krijgen. Hoe graag had ik het gesprek hierover aangegaan met deze of gene moeder, echter gezien de zeer matige staat van mijn vermogen Kiswahili te spreken, vond ik de drempel om op dit soort spirituele thema's over te stappen veel te hoog. En ach, mooie plaatjes levert het in elk geval op........

Plaatje van het eten van donderdag is niet aan de orde. We hebben heerlijk gegeten maar dat had niet zo veel met Tanzania te maken (behalve dat de koffer uit Ede waar de pasta-saus in zat in Tanzania nu op een slaapkamer staat). Wie toch een plaatje wil zien, zie www.spaghettibolognesa.it. 

Vanmiddag vertrekken we naar Mwanza om van daaruit op zaterdagmorgen vroeg richting Serengeti te gaan. Of we daar zin in hebben?

U allen in Nederland, een fijn weekend gewenst. Doe goed en geniet er van!

René